Ukrainadaky uruş Günbatary syýasy we harby taýdan Russiýa bilen täze hakykata öwrenişmäge mejbur etdi, emma Hytaýyň Arktikada bar bolan mümkinçiliklerini äsgermezlik edip bilmeris.Russiýa garşy görülýän berk sanksiýalar bank ulgamyna, energiýa pudagyna we esasy tehnologiýalara elýeterlilige agyr täsir etdi.Sanksiýalar Russiýany Günbatardan netijeli kesdi we ykdysady çökgünligiň öňüni almak üçin Hytaýa bil baglamaga mejbur edip biler.Pekin köp tarapdan peýdalanyp bilse-de, ABŞ Demirgazyk deňiz ýolunyň (NSR) halkara howpsuzlygyna edýän täsirini äsgermezlik edip bilmez.
Russiýanyň Arktika kenarynda ýerleşýän NSR Aziýa bilen Europeewropany birleşdirýän esasy deňiz ýoluna öwrülip biler.NSR Malakka bogazynda we Sues kanalynda 1-3000 mil aralygy tygşytlady.Bu tygşytlamalaryň ululygy, birnäçe kontinentdäki esasy üpjünçilik zynjyrlaryny we ykdysadyýetini bozan “Ever Given” topragy sebäpli uçuşlaryň köpelmegine meňzeýär.Häzirki wagtda Russiýa NSR-ni ýylyň dokuz aý töweregi dowam etdirip biler, emma 2024-nji ýyla çenli ýylyň dowamynda ulag gatnawyny amala aşyrmagy maksat edinýändiklerini aýdýarlar. Uzak Demirgazykyň gyzmagy bilen, NSR we beýleki Arktika ugurlaryna garaşlylyk artar.Günbatar sanksiýalary häzirki wagtda Demirgazyk deňiz ýolunyň ösmegine howp salsa-da, Hytaý bu pursatdan peýdalanmaga taýyn.
Hytaýyň Arktikada anyk ykdysady we strategiki gyzyklanmalary bar.Ykdysady nukdaýnazardan seredeniňde, Arktikanyň deňiz ýollaryny ulanmaga synanyşýarlar we Arktikanyň ösüşine täsir etmek maksadyny ýörite beýan edip, Polýar küpek ýoly inisiatiwasyny öňe sürýärler.Strategiki taýdan Hytaý, deň-duşlarynyň güýji hökmünde deňiz täsirini artdyrmaga synanyşýar, hatda öz bähbitlerini 66 ° 30′N-den ýokary hasaplamak üçin “subarktika döwleti” diýýär.2021-nji ýylyň Sanjar aýynda Hytaý Russiýanyň Arktikany öwrenmegine kömek etmek üçin üçünji buz döwüjini we beýleki gämileri gurmak meýilnamasyny yglan etdi, Prezident Si Szinpin we Prezident Wladimir Putin bilelikde 2022-nji ýylyň fewral aýynda Arktikadaky hyzmatdaşlygy “janlandyrmagy” meýilleşdirýändiklerini aýtdy.
Indi Moskwa gowşak we umytsyz bolansoň, Pekin başlangyç edip, Russiýanyň NSR-ni ulanyp biler.Russiýada 40-dan gowrak buz döwüjisi bar bolsa, häzirki wagtda meýilleşdirilýän ýa-da gurulýanlar, şeýle hem Arktikanyň beýleki möhüm infrastrukturasy Günbatar sanksiýalaryndan töwekgelçilik edip biler.Demirgazyk deňiz ýoluny we beýleki milli bähbitleri saklamak üçin Russiýa Hytaýdan has köp goldawa mätäç.Soňra Hytaý mugt elýeterlilikden we NSR-iň işlemegine we hyzmat edilmegine kömek etmek üçin aýratyn artykmaçlyklardan peýdalanyp biler.Hatda hemişelik izolirlenen Russiýanyň Arktikadaky ýaranyna şeýle bir ähmiýet bermegi we oňa mätäç bolmagy, Hytaýa Arktikanyň çäkleriniň bir bölegini bermegi we şeýlelik bilen Arktika Geňeşine agza bolmagy aňsatlaşdyrmagy mümkin.Düzgüne esaslanýan halkara tertibine iň uly howp abanýan iki ýurt deňizdäki aýgytly söweşde aýrylmaz bolar.
Bu hakykatlary yzarlamak we rus we hytaý mümkinçiliklerine garşy durmak üçin ABŞ Arktikadaky ýaranlarymyz bilen hyzmatdaşlygyny, şeýle hem öz mümkinçiliklerini giňeltmeli.Arktikanyň sekiz ýurdunyň bäşisi NATO-nyň agzalary, Russiýadan başga hemmesi biziň ýaranlarymyz.Amerikanyň Birleşen Ştatlary we demirgazykdaky ýaranlarymyz Russiýanyň we Hytaýyň Northokary Demirgazykda lider bolmagyna ýol bermezlik üçin Arktikada ygrarlylygymyzy we bilelikdäki gatnaşygymyzy güýçlendirmeli.Ikinjiden, Amerikanyň Birleşen Ştatlary Arktikadaky mümkinçiliklerini hasam giňeltmeli.ABŞ kenarýaka goragçylarynyň 3 sany agyr polýar patrul gämisi we 3 sany orta arktik patrul gämisi üçin uzak möhletli meýilnamalary bar bolsa-da, bu görkezijini köpeltmek we önümçiligi çaltlaşdyrmak zerur.Kenarýaka goragçylarynyň we ABŞ-nyň deňiz güýçleriniň ýokary belentlikdäki söweş mümkinçilikleri giňeldilmelidir.Netijede, Arktikada jogapkärli ösüşi üpjün etmek üçin gözleg we maýa goýumlary arkaly öz Arktika suwlarymyzy taýýarlamaly we goramaly.Amerikanyň Birleşen Ştatlary we ýaranlarymyz täze global hakykatlara öwrenişensoň, indi Arktikadaky borçnamalarymyzy täzeden kesgitlemeli we berkitmeli.
Leýtenant (JG) Nidbala ABŞ-nyň kenarýaka gorag akademiýasynyň 2019-njy ýyldaky uçurymy.Okuwy gutarandan soň, CGC Escanaba (WMEC-907) bilen iki ýyl sagadyň işgäri bolup işledi we häzirki wagtda Puerto Rikonyň San-Huan öý porty CGC Donald Horsli (WPC-1117) bilen hyzmat edýär.
Iş wagty: 20-2022-nji dekabry